Λίγα λόγια για το Μετρό

Το Μετρό είναι ένας χώρος που πραγματώνει περίτρανα άλλη μια κατάκτηση της ανθρώπινης ευφυΐας. Δημιουργημένο υπόγεια, όπως άλλωστε και οι υπόγειες πολιτείες που χρησιμοποιήθηκαν από τους ανθρώπους ανά τους αιώνες, σηματοδοτεί το υψηλό επίπεδο τεχνολογικής εξέλιξης της εποχής μας και αντανακλά τις ανάγκες μιας σε μεγάλο βαθμό αστικοποιημένης κοινωνίας.

Ενδιαφέρον, μεταξύ άλλων, παρουσιάζει το Μετρό ως χώρος σε σχέση με το χώρο της επιφάνειας, τον επίγειο χώρο. Ο χώρος του Μετρό συνιστά από μόνος του έναν κόσμο, ο οποίος λειτουργεί παράλληλα και βρίσκεται σε άμεση και άρρηκτη σύνδεση με τον κόσμο της καθημερινότητάς μας, τον επίγειο κόσμο. Όμως, την ίδια στιγμή διαφέρει και πολλές φορές ανεξαρτητοποιείται από τα επίγεια, επειδή ο χρόνος, οι άνθρωποι και τα πράγματα μέσα σ’ αυτό λειτουργούν διαφορετικά. Είναι μ’ άλλα λόγια μια ετεροτοπία (όρος που χρησιμοποιήθηκε από τον φιλόσοφο  Φουκώ).

Έτσι, μέσα στο Μετρό δεν υπάρχει μέρα και νύχτα, ούτε εποχές, ούτε καιρικές συνθήκες. Αντιθέτως, συναντούμε την ομοιομορφία (οι σταθμοί του είναι παρόμοιοι και έχουν πάντα τις ίδιες φωτιστικές συνθήκες, οπτική σταθερότητα), την οργάνωση (ωράρια, πινακίδες, ηχητικές ειδοποιήσεις κ.α.) και μια πληθώρα μηχανημάτων, πράγματα που συμβάλλουν στη χάραξη μιας (ημι)αυτόνομης και παράλληλης με τον επίγειο κόσμο πορείας. Η ποικιλομορφία των ανθρώπων που κυκλοφορούν στο Μετρό έρχεται να καλύψει το κενό της ομοιομορφίας του χώρου, που αναλύθηκε παραπάνω, και ενίοτε να προδώσει το τι εκτυλίσσεται στον επίγειο κόσμο. Για παράδειγμα, το ντύσιμο των ανθρώπων και τα αξεσουάρ τους, πληροφορούν σχετικά με το αν είναι καλοκαίρι ή χειμώνας, αν βρέχει,  αν είναι εργάσιμη μέρα ή αργία. Ιδιαίτερα δε στη χώρα μας, στην πλήρη
ανάδειξη του χώρου συνεισφέρουν τα ποικίλα καλλιτεχνικά και αρχαιολογικά εκθέματα που γεφυρώνουν χιλιετίες ελληνικής ιστορίας και πολιτισμού.

Όμως, για να αντιληφθεί κανείς και να αντλήσει τις παραπάνω πληροφορίες, προϋποτίθεται ότι ζει (ή έχει ζήσει) στον επίγειο κόσμο. Αλλιώς, αν υπήρχε άνθρωπος που ζει μόνο μέσα στο Μετρό, δε θα καταλάβαινε τίποτα από τα παραπάνω, παρά μόνο θα αναρωτιόταν συνεχώς για τους άλλους ανθρώπους. Θα ήταν σαν τους δεσμώτες του μύθου του σπηλαίου του Πλάτωνα, οι οποίοι δεν έβλεπαν παρά μόνο τις σκιές των πραγμάτων και όχι τα ίδια τα πράγματα. Έτσι και αυτός ο υποθετικός άνθρωπος, θα έβλεπε μόνο κάποιες ξένες προς αυτόν ανθρώπινες σιλουέτες, χωρίς να μπορεί να ερμηνεύσει την εμφάνιση ή τη συμπεριφορά τους. Όμως, πόσο μεγαλύτερη άγνοια θα είχε ένας τέτοιος άνθρωπος από ένα σημερινό αλλοτριωμένο άνθρωπο που έχει μάθει να ζει και να κινείται αυτόματα μέσα στην επίγεια και υπόγεια κοινωνία; Πόσο πιο ξένος προς τα επίγεια θα ήταν από εμάς που τα ζούμε; Πόσο καλύτερη από αυτόν κρίση θα είχαμε για κάθε επιλογή μας;

Επιπλέον, ιδιαίτερο ενδιαφέρον παρουσιάζει η έννοια του κενού χώρου και χρόνου. Η ιδέα του ουκ είναι που καταλαμβάνει εν τέλει το μεγαλύτερο μέρος του είναι. Η παρουσία αυτής της έννοιας είναι ιδιαίτερα αισθητή στο Μετρό. Κάθε κίνηση και μετακίνηση αξιοποιεί χώρο και χρόνο, χωρίς να τους καταλαμβάνει. Αντίθετα, επιτείνει το κενό τους. Όμως, το κενό αυτό αναδεικνύει το χώρο, το χρόνο και τους «χειριστές» τους, επειδή αναιρεί τη στατικότητά τους και υπογραμμίζει τη δυναμική τους.

Για το λόγο αυτό, φιγούρες, αντικείμενα και χώρος δομούνται με  τρόπο ώστε να αποδίδεται η ενέργεια, η δυναμική και το κενό της στερεής (τις περισσότερες φορές) δομής τους. Έτσι, η πιστή αναπαράσταση του στάσιμου ορατού δεν είναι το ζητούμενο αυτού του project.

Αναστασία Ζωή Σουλιώτου

Οκτώβριος 2009

——————————————————————————-

Διάδοση της Έκθεσης

——————————————————————————